Każdy, kto zajmuje się ogrodnictwem, chce, by jego roślinki były zdrowe i pięknie rosły. Szkodniki w ogrodzie potrafią spędzić sen z powiek niejednemu z nas. Niestety środki dostępne w sklepach są bardzo często drogie i mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Nie ulega wątpliwości, że chemia zagraża środowisku naturalnemu, szkodzi nie tylko roślinkom, ale i zwierzętom. Poniżej przedstawiam ekologiczną alternatywę walki ze szkodnikami, którą są zioła.
LawendaWokół grządek z cebulą zasadź lawendę, która będzie tworzyć mały żywopłot aby zabezpieczyć ją przed śmietką cebulanką (hylemyia antiqua). Warto posadzić lawendę również wokół drzew owocowych – odstraszy ona owocówkę jabłkóweczkę.
RozmarynRozmaryn zasadzony obok marchewki odstraszy połyśnicę marchwiankę. Kilka gałązek rozmarynu włożonych między ubrania ochroni je przed rybikami i molami.
SzałwiaZasadź szałwię blisko drzwi wejściowych i okien, aby odstraszyć mrówki oraz w ogródku warzywnym, aby odstraszyć myszy.
Koper i trawa cytrynowa Zasadź koper i trawę cytrynową obok drzwi wejściowych, okien i na patio, aby odstraszyć komary i inne owady. Świeży koperek umieszczony w legowisku psa i wtarty w jego futro pomoże odstraszyć pchły.
RumianekUżyj kwiatów rumianku do zrobienia sprayu przeciwgrzybicznego. Zalej dwie szklanki kwiatów rumianku jednym litrem gotującej się wody, zaparz i odcedź.
Bazylia i kaczeńceZabezpiecz przed szkodnikami kapustę, fasolę i pomidory poprzez posadzenie w pobliżu bazylii i kaczeńców.
Spray na mszyceSpray wykonany z czosnku i płynu do mycia naczyń można użyć do odstraszenia mszyc (w tym mszyc bawełnicowatych) i gąsienic. Aby wykonać spray należy rozgnieść około 3-4 ząbki czosnku i zalać wrzątkiem (ok pół litra). Jak woda przestygnie dodajemy 1-2 łyżki płynu do mycia naczyń i przelewamy do butelki ze spryskiwaczem. Chore rośliny należy spryskiwać przez kilka dni (najlepiej wówczas kiedy nie ma słońca).
Osoby, które niechętnie sięgają po środki chemiczne, mogą do walki ze szkodnikami wykorzystać rośliny ozdobne, zioła i owoce niektórych krzewów. Wystarczy, że posadzą je w towarzystwie swoich ukochanych roślin i mogą zapomnieć o szkodnikach i chorobach.
Rośliny odstraszające szkodniki
- Mięta – Jej silny zapach zmyli szkodniki zainteresowane marchwią, czosnkiem, pomidorami i kapustą oraz zniechęci pędraki do podgryzania roślin. Mięta jest rośliną ekspansywną więc posadźmy ją w doniczce.
- Czosnek bulwiasty posadzony obok marchwi ochroni ją przed połyśnicą marchwinką, która potrafi wyczuć zapach marchwi nawet z kilku kilometrów.
- Lawenda – Ma silną woń dzięki, która przyciąga wiele zapylaczy. Posadzona między porami i marchewką uchroni je przed atakiem mszyc. Jeśli w ogrodzie panoszą się mrówki, a uprawiane w nim rośliny są często atakowane przez mszyce, posadźmy lawendę, tymianek i miętę. Co roku warto też wysiewać aksamitki oraz majeranek.
- Bylica piołun wydziela silny zapach i chroni rośliny rosnące w jej bezpośrednim towarzystwie przed chrabąszczami i mszycami.
- Nagietek chroni pomidory przed mączlikiem i zwabia całą grupę owadów, których pokarmem są właśnie mszyce.
- Szałwia wabi zapylacze i chroni uprawy kapusty przed szkodnikami
- Tymianek – Poleca się jego sadzenie w towarzystwie róż, gdyż chroni je przed mrówkami. Odwar z tej rośliny chroni kapustę przed mączlikiem.
- Nasturcja – Jako wabik na mszyce służą nasturcje. Owady te obsiadają gęsto ich pędy (tam można je łatwo zniszczyć, spryskując preparatem przeciwko mszycom), oszczędzają przy tym np. rosnące w sąsiedztwie róże.
- Dziki bez jest dobrym sposobem pozbycia się owocówki jabłkóweczki i owocówki śliwkóweczki jest posadzenie dzikiego bzu w pobliżu jabłoni i śliw.
- Aksamitka – Gdy rośliny noszą oznaki żerowania nicieni glebowych (takie jak plamki na liściach, ich chloroza, zahamowanie wzrostu nerwu głównego, zamieranie pąków kwiatowych) – warto w ich pobliżu sadzić lub wysiewać co roku aksamitki. To ważne w przypadku ochrony hortensji, jaśminowców oraz budlei, które bywają atakowane przez te szkodniki. Aksamitki służą w tym wypadku za wabik, bo nicienie wchodzą w ich korzenie, oszczędzając nasze ozdobne krzewy. Uciążliwe krety można odstraszać aksamitkami oraz bazylią.
- Wrotycz może ograniczyć obecność mrówek w ogrodzie
- Ogórecznik lekarski – Wabi zapylacze i posadzony w pobliżu truskawek poprawia ich smak.
Naturalne wyciągi na szkodniki
-Przeciwko mszycom, miodówkom i gąsienicom zjadającym liście warto wykorzystać moc i ostrość papryki. W tym celu 1 kg świeżych (lub 1/2 kg suchych) owoców ostrej papryki zalewamy10 l wody (można wziąć mniej owoców, zachowując odpowiednią proporcję wody). Doprowadzamy do wrzenia i gotujemy na małym ogniu przez ok. 1 godz. Po gotowaniu odwar powinien jeszcze odstać się przez dwie doby. Następnie wszystko miksujemy i cedzimy przez gazę. Odwar przechowujemy w szczelnych butelkach. Przed opryskaniem roślin robimy z niego roztwór (125 ml odwaru rozcieńczmy w 10 l wody), do którego dodajemy 40 g mydła.– Gąsienice żerujące na liściach zwalczamy odwarem z piołunu. w tym celu zbieramy około 1 kg nadziemnych części tej rośliny , zalewamy niewielką ilością wody , gotujemy przez 15 min. Odwar studzimy, przecedzamy i uzupełniamy wodą do objętości 10 l. Rośliny opryskujemy tym preparatem dwukrotnie co 7 dni.
Rośliny odstraszające szkodniki
Gdy zauważamy efekty żerowania szkodników w ogrodzie, zazwyczaj zastanawiamy się jakiego środka użyć do oprysku. Tymczasem, zamiast wykonywać doraźne opryski, lepiej zapobiegać pojawianiu się szkodników w sposób całkowicie naturalny. Możemy to zrobić sadząc w ogrodzie rośliny, których szkodniki nie lubią.
Rośliny odstraszające szkodniki najczęściej wydzielają silne zapachy, które dla szkodników są nieprzyjemne lub też utrudniają im odnalezienie poszukiwanej rośliny żywicielskiej. Sadzenie roślin odstraszających szkodniki nie jest niczym nowym. Już dziesiątki (jeśli nie setki) lat temu wykorzystywali je tradycyjni ogrodnicy w uprawie warzyw, stosując tzw. uprawy współrzędne. I tak np. warto naprzemiennie w rzędach sadzić marchew i cebulę, które nawzajem odstraszają występujące na tych roślinach szkodniki. Zapach cebuli odstrasza połyśnicę marchwiankę, zaś zapach marchwi dezorientuje nalatujące na cebulę muchówki śmietki cebulanki.
W podobny sposób często wykorzystywany jest czosnek, którego woni wiele szkodników wprost nie znosi. Wiele aromatycznych ziół, sadzonych wśród warzyw, pozwala również uniknąć ataku szkodników.
Ale przykłady roślin odstraszających szkodniki znajdziemy również wśród pięknych roślin ozdobnych. I tak np. lawenda, doceniana za piękne kwiaty i cudowny lawendowy zapach, jest rośliną odstraszającą wiele szkodliwych i uciążliwych owadów, w tym muchy, komary, kleszcze, mrówki i mszyce. Posadzona w ogrodzie lawenda zmniejszy też częstotliwość odwiedzin kotów i kretów.
Opryski na bazie ziół i chwastów
Na bazie roślin odstraszających szkodniki możemy też przygotować preparaty do oprysku roślin przeciwko szkodnikom. Możemy tu wykorzystać nie tylko zioła ale też rośliny powszechnie uważane za chwasty, których w ogrodzie posadzić raczej byśmy nie chcieli. Jeżeli już jednak takie chwasty się pojawią, to warto je wykorzystać ku naszemu pożytkowi. Preparaty, które możemy wykonywać samodzielnie to gnojówki, wyciągi i wywary. O ile gnojówkę i wyciąg trzeba zużyć od razu po przygotowaniu, to wywar nadaje się do krótkiego przechowywania. Najpopularniejsze tego typu maceraty to między innymi wyciągi i wywary z cebuli i z czosnku oraz wyciąg z mniszka lekarskiego, które odstraszają przędziorki i mszyce. Decydując się na ich stosowanie, pamiętajmy jednak, że aby były skuteczne, opryski takie trzeba wykonywać regularnie (np. co tydzień) i lepiej zapobiegawczo, a nie dopiero po pojawieniu się szkodnika.
Gotowe preparaty naturalne na szkodniki
Jeżeli jednak brak nam czasu na samodzielne przygotowywanie roślinnych maceratów do oprysku przeciw szkodnikom lub po prostu nie możemy nigdzie w okolicy znaleźć materiału do przygotowania danego maceratu (np. odpowiednich chwastów), możemy sięgnąć po gotowe naturalne preparaty przeciw szkodnikom, dostępne w sklepach ogrodniczych. Na szczęście producenci środków przeciw szkodnikom roślin dostrzegli coraz silniejszą potrzebę ochrony roślin metodami naturalnymi i wybór naturalnych i bezpiecznych w stosowaniu środków przeciw szkodnikom mamy coraz większy
Preparaty naturalne do ochrony roślin to np.
- Poszukując naturalnych preparatów ochronnych dla roślin ogrodowych, skutecznych w walce z takimi szkodnikami jak np. mszyce czy przędziorki, warto sięgnąć po Agricolle z linii Target Natural. Preparat ten jest dostępny w wygodnej, gotowej do użycia postaci Agricolle Spray 750 ml oraz jako Agricolle koncentrat w opakowaniach po 15 i 100 ml. Działa poprzez odcięcie owada od powietrza. Agricolle skutecznie zwalcza mszyce, przędziorki, mączliki oraz wełnowce . Może być stosowany w domu, ogrodzie oraz na balkonach. Jest preparatem w 100% pochodzenia naturalnego (wyciąg z glonów) opartym na polisacharydach.
- Preparat Emulpar 940 EC możesz stosować przeciwko szkodnikom na roślinach warzywnych, owocowych i ozdobnych w okresie wegetacji roślin i dojrzewania owoców. Brak okresu karencji oznacza, że pryskane Emulparem owoce i warzywa można spożywać w każdej chwili, wystarczy je przed zjedzeniem dokładnie umyć. Emulpar 940 EC to preparat pochodzenia naturalnego, produkowany na bazie oleju rydzowego. Przeznaczony jest do mechanicznego eliminowania szkodliwych owadów i roztoczy. Po oprysku roślin Emulparem, środek ten pokrywa szkodniki cienką, lepką powłoką, która utrudnia im oddychanie i poruszanie się, co w rezultacie prowadzi do ich śmierci. Zwalcza szkodniki : mszyce, przędziorki, szpeciele, miseczniki, wciornastki, wełnowce, mączliki
- SUBSTRAL MULTI-INSEKT to w 100% naturalny preparat przeciwko szkodnikom, który możemy bezpiecznie stosować w domu, bez obaw, że wdychamy chemię. Przydatny w uprawie roślin ozdobnych, kwiatów doniczkowych, roślin owocowych, warzyw i ziół. Zwalczane szkodniki: mszyce, wełnowce, przędziorki, mączliki, roztocza oraz trudne insekty typu misiecznik, tarcznik w stadiach: jajeczek, larw i osobników dorosłych. Preparat gotowy do użycia o wysokiej skuteczności. Aby środek był jeszcze bardziej skuteczny, oprysk należy wykonać na całej roślinie, a nie tylko tam gdzie są widoczne szkodniki, z tego względu, że mogą być tam jajeczka, których nie widać. Ważne jest, aby insekty pokryć cieczą w miejscach ich występowania, szczególnie dolną część liścia. Preparat naturalny na bazie oleju rzepakowego. Jest bezpieczny i nietoksyczny dla ludzi. Działa fizycznie tworząc na roślinie powłokę blokującą dopływ powietrza. W wyniku tego szkodniki ulegają uduszeniu. Opryskane owoce można spożywać już w tym samym dniu, wystarczy odczekać 12 godzin od oprysku. Unikać oprysku pąków kwiatów. Nie stosować na roślinach z delikatnymi liśćmi (np. gwiazdy betlejemskie, cyklameny, fiołki afrykańskie, paproć, bluszcz).
- Floris Eko AE jest to środek mszycobójczy w formie sprayu, o działaniu kontaktowym i żołądkowym, przeznaczonym do zwalczania mszyc w uprawie róż w ogrodach działkowych i przydomowych. Na roślinie działa wgłębnie. Środek jest bardzo skuteczny, doskonale zwalcza kolonie mszyc na roślinach ozdobnych. Zabieg należy wykonać w odległości nie mniejszej niż 30cm krótkotrwałymi strumieniami trwającymi maksymalnie 2 sekundy. Należy bardzo dokładnie opryskać roślinę zarówno z zewnętrznej jak i wewnętrznej strony liścia. Środek użyty raz, skutecznie niszczy kolonie mszyc na roślinie. Floris Eko AE można stosować dwa razy w sezonie co 7dni przemiennie z innymi preparatami owadobójczymi należącymi do innych grup chemicznych.
Zioła Wszystkie zioła najlepiej rosną w luźnej i przepuszczalnej ziemi, szybko giną w ziemi zbitej, ciężkiej, podmokłej i kwaśnej. Lawenda, pietruszka, cząber górski, macierzanka zwyczajna, hyzop, ogórecznik, oregano, szałwia potrzebują gleby zawierającej wapń.Niektóre zioła preferują słabą ziemię np. lawenda, rozmaryn, macierzanka piaskowa i tymianek właściwy, hyzop, kocimiętka, szałwia, majeranek, cząber. Natomiast inne wysadza się do ziemi żyznej: pietruszka, lubczyk, bazylia.
AllelopatiaAllelopatia polega na wzajemnym oddziaływaniu na siebie różnych gatunków roślin (rosnących razem lub uprawianych jedne obok drugich) za pośrednictwem fizjologicznie czynnych substancji: kolin, fitoncydów, marasmin, antybiotyków.
Złym sąsiedztwem dla drzew owocowych są rośliny głęboko korzeniące się, np. róże, maki, łubin trwały, osty, dziewanna, bób. Szałwia i bylica piołun powinny rosnąć w odległości nawet kilku metrów od drzew owocowych i drzew jagodowych. Zawilce, przylaszczka pospolita, rannik zimowy przyczyniają się do rozprzestrzeniania choroby grzybowej na śliwach, mirabelkach, brzoskwiniach i morelach. Pod drzewami nie powinno się sadzić warzyw, poza niskim grochem, szpinakiem, sałatą. Pod młodymi drzewkami owocowymi, zwłaszcza pod jabłoniami i gruszami, nie powinno się wysiewać trawy. Złym sąsiedztwem dla drzew owocowych są sasanki, przylaszczki, miłek wiosenny, piwonie, maki, orliki, pełniki, ostróżki.
W sąsiedztwie drzew owocowych nie powinno się sadzić roślin wytwarzających bulwy, szczególnie ziemniaki. Berberys, głóg, tarnina nie powinny rosnąć w ogrodzie użytkowym, ponieważ hamują rozwój sąsiednich roślin.
Polski Związek Działkowców
Stowarzyszenie Ogrodowe
Okręg w Elblągu
Polski Związek Działkowców
Stowarzyszenie Ogrodowe Okręg w Elblągu
tel. 55 620-97-77 e-mail: elblag@pzd.pl
82-300 Elbląg ul. Kościuszki 106