Mały kleszcz może spowodować duży problem zdrowotny, jeżeli zarazi nas boreliozą, wirusowym zapaleniem mózgu lub inną groźną chorobą. Wychodząc na spacer do lasu, parku, czy nawet na działkę możemy narazić się na spotkanie z nim i zarażenie chorobą odkleszczową. Według ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) kleszcze są najgroźniejszymi krwiopijnymi pasożytami zagrażającymi zdrowiu, a nawet życiu ludzi i zwierząt domowych.
Co trzeba wiedzieć?
Kleszcze zimę spędzają ukryte w ściółce. Przy temp. powyżej 5oC wznawiają swoją aktywność i zaczynają poszukiwać żywicieli. W miastach można spotkać je nawet w XII, gdy temperatury dobowe przekraczają 5–7°C. Największe nasilenie ich występowania jest w V oraz wczesną jesienią (k. VIII do pocz. X). Kleszcze mają dwa szczyty aktywności dobowej – poranny od godz. 8–9 do 11–12 oraz popołudniowy od godz. 16–17 do zmroku.
Kleszcze przebywają głównie na trawie, a także na innych roślinach do 1,5 m wysokości. Biernie czekają na żywiciela. Ofiarę lokalizują za pomocą węchu. Reagują na zapach potu, zwiększone stężenie wydychanego dwutlenku węgla i ciepło. Gdy wyczuwają zbliżającego się żywiciela, rozkładają odnóża i zahaczają się, po zetknięciu z nim. Następnie pełzają (do kilku godzin) w poszukiwaniu dogodnego miejsca do wkucia się. Umiejscawiają się najczęściej w miejscach pokrytych cieńszą skórą – okolice głowy (za uszami), szyja, kark, pachy, pod biustem u kobiet, miejsca zgięć dużych stawów, pachwiny, ręce i nogi. Przebijają skórę i wpuszczają substancje znieczulające i zapobiegające krzepnięciu krwi, i wraz z nimi, zarazki. Ukąszenie często jest niezauważone, gdyż kleszcze aplikują nam substancje znieczulające.
Jak się chronić?
● Najskuteczniejszą metodą zabezpieczenia się przed kleszczowym zapaleniem opon i mózgu jest szczepienie ochronne. Szczepienie podstawowe to 3 dawki szczepionki. Niestety nie ma szczepionki przeciwko boreliozie.
● Najlepiej unikać kontaktu z kleszczami – omijać miejsca, w których występują, m.in. zarośla na skraju lasu, nieużytki, łąki, chaszcze.
● W lesie nie siadać pod krzewami i bezpośrednio na trawie, nie przedzierać się przez zarośla.
● Zakładać ubiór ochronny wybierając się w miejsca możliwej bytności kleszczy – długie spodnie z wywiniętymi na zewnątrz skarpetami, wysokie buty, bluza z długim rękawem włożona szczelnie do spodni, okrycie głowy i szyi, wszystko najlepiej w jasnych kolorach, gdyż łatwiej można je zauważyć.
● Przed wyjściem w plener stosować na odsłonięte części ciała i ubranie dostępne w sklepach środki odstraszające kleszcze.
● Po powrocie do domu, np. z lasu lub łąki, od razu zdjąć i wyprać ubranie, a samemu wziąć kąpiel.
● Chronić zwierzęta domowe. Po każdym spacerze czesać je i sprawdzać, zwłaszcza wokół uszu, pyska, oczu. Stosować obroże przeciw kleszczowe, szampony, specjalne krople lub tabletki.
● Na działce działania ograniczające kleszcze to: regularne koszenie trawy, usuwanie zarośli i chwastów rosnących wokół ogrodzeń, poszerzenie ścieżki, aby przechodząc nie dotykać roślin, ograniczenie liczebności gryzoni.
Usuwamy kleszcza
Jeśli kleszcz bytuje na człowieku do 12 godz. to ryzyko przeniesienia choroby jest małe. Aby doszło do zakażenia, kleszcz musi być wkłuty przez dłuższy czas. Dlatego szybkie i sprawne usunięcie go ze skóry jest tak ważne.
– Kleszcza wysysającego krew nie wolno niczym smarować, będzie wtedy wydzielać intensywniej ślinę i wprowadzać więcej szkodliwych drobnoustrojów do naszego ciała. Należy go jak najszybciej usunąć samemu lub iść do lekarza. Najlepszą metodą jest uchwycenie go pęsetą przy samej skórze i wyciągnięcie pewnym i szybkim pionowym ruchem. Pomocne może być szkło powiększające.
– W handlu dostępne są przyrządy do usuwania kleszczy, np. tzw. kleszczołapki, lasso do usuwania kleszczy, miniaturowe pompki ssące tzw. anty-kleszcz. Po usunięciu kleszcza należy dokładnie umyć ręce, zdezynfekować miejsce ukłucia wodą utlenioną, spirytusem lub innym płynem odkażającym.
– Miejsce, z którego został usunięty kleszcz trzeba obserwować kilka tygodni. W pierwszych kilku dniach po ukąszeniu może być widoczne zaczerwienienie – jest to tylko lokalny stan zapalny. Nie ma wskazań do rutynowego podawania antybiotyków. Jeśli w ciągu 6–60 dni w okolicy ukąszenia pojawi się rumień średnicy minimum 5 cm z centralnym przejaśnieniem musimy skontaktować się z lekarzem. Jest to tzw. rumień wędrujący. W przypadku wystąpienia innych niepokojących objawów (powiększenie węzłów chłonnych, bóle głowy, stawów czy mięśni, stany podgorączkowe) po okresie kilku czy kilkunastu miesięcy od ukąszenia – konieczna jest wizyta u lekarza.
(Źródło: bezpłatna dla działkowców broszura „Uwaga! Kleszcze” wydana na zlecenie KR PZD w 2016 r.)
Polski Związek Działkowców
Stowarzyszenie Ogrodowe
Okręg w Elblągu
Polski Związek Działkowców
Stowarzyszenie Ogrodowe Okręg w Elblągu
tel. 55 620-97-77 e-mail: elblag@pzd.pl
82-300 Elbląg ul. Kościuszki 106