Na czym polegają choroby przenoszone drogą pokarmową?
Źródłem chorób przenoszonych drogą pokarmową jest spożywanie owoców i warzyw zanieczyszczonych niebezpiecznymi mikroorganizmami. Do mikroorganizmów tych możemy zaliczyć niektóre bakterie, wirusy i grzyby.
Czym są mikroorganizmy?
Mikroorganizmy to bardzo małe żywe istoty, których nie można zobaczyć gołym okiem.
Istnieją trzy różne rodzaje mikroorganizmów: dobre, złe i niebezpieczne.
- Dobre mikroorganizmy są przydatne. Używamy ich do: produkcji żywności i napojów (np. sera, jogurtu, piwa i wina) czy produkcji leków
- Złe mikroorganizmy, czyli te, które są przyczyną psucia żywności, zwykle nie powodują choroby. Sprawiają jednak, że jedzenie źle wygląda, ma nieprzyjemny zapach i smak.
- Niebezpieczne mikroorganizmy mogą doprowadzić człowieka nie tylko do choroby, ale nawet do śmierci. Mikroorganizmami są bakterie, wirusy, drożdże, pleśniei pasożyty.
W jaki sposób dochodzi do skażenia mikrobiologicznego?
Mikroorganizmy są wszędzie. Wiele niebezpiecznych mikroorganizmów znajduje sięw ludzkich i zwierzęcych odchodach.
Najpowszechniejszym nośnikiem niebezpiecznych mikroorganizmów są ręce. Na polach uprawnych skażenie niebezpiecznymi mikroorganizmami najczęściej spowodowane jest odchodami (zanieczyszczenie bezpośrednie) oraz:
- Niedostatecznie rozwiniętymi nawykami w zakresie higieny osobistej pracowników
- Odchodami ludzkimi i zwierzęcymi, w tym ptasimi odchodami na polach uprawnych
- Nieuzdatnionymi odchodami wykorzystywanymi jako nawóz
- Skażonymi źródłami wody
- Korzystaniem z brudnych narzędzi, opakowań i magazynów
Jakie są objawy chorób przenoszonych drogą pokarmową?
Najczęstszymi objawami chorób przenoszonych drogą pokarmową są:
- Bóle brzucha
- Nudności i wymioty
- Biegunka
- Gorączka
Pięć kluczowych punktów bezpieczniejszej uprawy owoców i warzyw:
1. Dobre praktyki z zakresu higieny osobistej
2. Ochrona gleby przed zanieczyszczeniem odchodami zwierzęcymi
3. Wykorzystywanie uzdatnionych odchodów
4. Ocenę ryzyka skażenia wód do nawadniania i zarządzanie nim
5. Przechowywanie sprzętu do zbierania i składowania plonów
1. Dobre praktyki z zakresu higieny osobistej
- Zawsze należy myć ręce po skorzystaniu z toalety, przewinięciu dziecka i kontakcie ze zwierzętami. Po umyciu, ręce należy wytrzeć do sucha czystym ręcznikiem.
- Należy regularnie się kąpać i zmieniać odzież.
- Należy opatrywać skaleczenia, zmiany skórne i rany.
- Potrzeby fizjologiczne należy załatwiać w toalecie lub latrynie.
Na czym polega utrzymywanie odpowiedniej higieny osobistej?
- Należy myć ręce zgodnie z odpowiednią procedurą mycia rąk, zarówno przed wejściem na pole, jak również podczas pracy z żywnością:
- Ręce należy zwilżyć, korzystając z czystej, bezpiecznej, bieżącej wody. Następnie namydlić.
- Mydło należy dokładnie rozprowadzić na powierzchni rąk, nadgarstków, pomiędzy palcami i pod paznokciami, używając czystej, bezpiecznej wody. Ręce należy namydlać i pocierać przez co najmniej 20 sekund.
- Po umyciu ręce należy spłukać pod czystą, bezpieczną, bieżącą wodą.
- Następnie należy je dokładnie osuszyć czystym, suchym ręcznikiem. Jeśli to możliwe, użyć ręcznika papierowego.
- Należy także regularnie obcinać i czyścić paznokcie.
- Zużyte chusteczki i środki higieny kobiecej należy utylizować w toalecie, latrynie lub w przeznaczonym do tego przykrywanym pojemniku.
- W przypadku wystąpienia choroby należy unikać pracy w polu.
2. Ochrona gleby przed zanieczyszczeniem odchodami zwierzęcymi
- Nie należy puszczać zwierząt wolno na polach uprawnych.
- Zwierzęta gospodarskie należy trzymać w zagrodach położonych poniżej poziomu terenów uprawnych.
- Pola uprawne oraz teren wokół nich należy oczyszczać z odpadów.
Jak chronić pola uprawne przed zanieczyszczeniem odchodami zwierzęcymi?
- Zwierzęta należy trzymać na ogrodzonym terenie lub w zagrodzie, aby uniemożliwić im wejście na pola uprawne.
- Na polu i wokół niego warto umieścić obiekty, które wizualnie lub dźwiękowo będą odstraszać zwierzęta (np. strachy na wróble lub wiatraki).
- Wokół uprawianych roślin można porozkładać błyszczące wstążki, aby odstraszyć ptaki.
- Zwierzęta należy trzymać z dala od pól uprawnych, szczególnie w czasie zbiorów.
- Jeśli to możliwe, nie należy wykorzystywać zwierząt gospodarskich do zbierania owoców i warzyw spożywanych bez gotowania.
- Usuwanie odpadów z okolic pól uprawnych pomaga utrzymać zwierzęta i ptakiz dala od nich.
3. Wykorzystywanie uzdatnionych odchodów
- Stosować należy wyłącznie odpowiednio przygotowane odchody (obornik i odchody ludzkie).
- Uzdatnione odchody należy rozrzucać na polu przed zasadzeniem roślin.
- Należy maksymalnie wydłużyć czas pomiędzy rozrzuceniem odchodów, a zbiorami.
4. Ocena ryzyka skażenia wód do nawadniania i zarządzanie nim
- Należy zidentyfikować wszystkie źródła wód nawadniających pole uprawne.
- Należy pamiętać o ryzyku skażenia wody przez drobnoustroje.
- Wodę należy chronić przed zanieczyszczeniem odchodami.
- W przypadku korzystania z wody zanieczyszczonej lub o niewiadomej jakości należy podjąć odpowiednie środki ostrożności.
Przykłady środków kontroli ryzyka:
- Budowa ogrodzenia wokół źródeł wody, aby zapobiec wtargnięciu zwierząt.
- Przykrywanie studni, budowanie wokół nich betonowych cembrowin (o promieniu 1 metra) stosowanie pomp ręcznych i utrzymywanie ich w dobrym stanie technicznym, aby zapobiec zanieczyszczeniu wód gruntowych.
- Rozmieszczenie latryn i składowisk obornika, odchodów i nawozów na niżej położonych terenach i w odległości co najmniej 10 metrów od źródeł wody, aby zapobiec zanieczyszczeniu wód gruntowych.
5. Przechowywanie sprzętu do zbierania i składowania plonów
- Przed użyciem narzędzi do zbierania i składowania plonów należy umyć je czystą wodą i osuszyć.
- Pojemniki na plony nie powinny stać bezpośrednio na ziemi przed zbiorami, w ich trakcie oraz po zbiorach.
- Z pola należy usunąć wszelkie widoczne zanieczyszczenia oraz resztki owocówi warzyw.
- Zebrane warzywa i owoce należy szybko przenieść w chłodne miejsce.
- Należy ograniczyć dostęp zwierząt, dzieci i innych nieupoważnionych osób do miejsc, w których przechowywane są plony.
Jak prawidłowo składować narzędzia do zbioru i przechowywania?
- Należy ograniczyć dostęp zwierząt, dzieci i osób nieupoważnionych do miejsc zbioru i przechowywania plonów, ponieważ mogą stanowić one źródło skażenia.
- Pojemniki do zbierania i przechowywania plonów należy używać wyłącznie zgodnie z ich przeznaczeniem, czyli do zbierania i przechowywania owoców oraz warzyw.
- Szczególnie ważne jest oddzielenie od nich pojemników na odpady, produkty uboczne i uszkodzone owoce oraz warzywa.
- Owoce i warzywa nienadające się do spożycia przez ludzi należy umieszczaćw pojemnikach na odpady, znajdujące się na polu.
- Miejsca, w których dokonywane jest czyszczenie oraz sortowanie owocówi warzyw pod koniec każdego dnia powinny być dokładnie czyszczone.
Sporządzone na podstawie: poradnik „Pięć kroków do bezpieczniejszej uprawy owoców i warzyw: promocja zdrowia poprzez zmniejszenie ryzyka skażenia mikrobiologicznego” opracowany przez Biuro Regionalne WHO dla Europy we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym.
https://paslek.pl/aktualnosci/poradnik-piec-krokow-do-bezpieczniejszej-uprawy-owocow-i-warzyw-promocja-zdrowia-poprzez-zmniejszenie-ryzyka-skazenia-mikrobiologicznego.html
Polski Związek Działkowców
Stowarzyszenie Ogrodowe
Okręg w Elblągu
Polski Związek Działkowców
Stowarzyszenie Ogrodowe Okręg w Elblągu
tel. 55 233-81-06 e-mail: elblag@pzd.pl
82-300 Elbląg ul. Kościuszki 106