Wiosna to okres wytężonych prac w ogrodzie. Zdarza się, że konieczne jest np. skoszenie trawy, pomalowanie płotu, itp. Z wykonawcą takiego zadania zarząd ROD musi podpisać odpowiednią umowę. Niekiedy zarządy ROD mają problem z rozróżnieniem tego, jaką umowę należy zawrzeć. Najkorzystniejsza jest umowa o dzieło, ponieważ za osobę zatrudnioną  na jej podstawie nie odprowadza się składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Nie można jej jednak stosować w każdym przypadku, ponieważ podczas kontroli ZUS ma prawo zakwestionować rodzaj umowy, jeżeli stwierdzi, że nie zostały zawarte prawidłowo. Do Krajowej Rady docierają informacje, że w trakcie kontroli ZUS bacznie przygląda się umowom, na podstawie których świadczona jest praca. Szczególnie wnikliwie sprawdzane są umowy o dzieło. Pracownicy ZUS badają ich ewentualne podobieństwo do innych umów cywilnoprawnych, w tym do umowy zlecenia. Powodem tego wnikliwego sprawdzania jest to, że umowa o dzieło nie stanowi samoistnego tytułu do ubezpieczeń społecznych, a umowa zlecenia, co do zasady już tak.

Aby pomóc zarządom przy wyborze odpowiedniej umowy przypominamy, kiedy można zawrzeć umowę o dzieło, a w jakich przypadkach powinna być zawarta umowa zlecenia.

Umowa o dzieło

Zgodnie z art. 627 Kodeksu Cywilnego przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Samo nazwanie umowy umową o dzieło nie przesądza jeszcze o jej charakterze. O tym decyduje jej treść. Znaczenie mają również okoliczności zawarcia umowy, jej cel i zamiar stron.

Umowa o dzieło to umowa o pewien określony rezultat pracy i umiejętności ludzkich, co oznacza, że praca wykonawcy musi prowadzić do osiągnięcia konkretnego, materialnego lub niematerialnego efektu. Przyjmuje się przy tym, że rezultat, musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Wykonanie dzieła polega najczęściej na wytworzeniu rzeczy, czy też dokonaniu zmian w rzeczy już istniejącej poprzez jej przerobienie lub uzupełnienie.

Powstałe dzieło powinno odróżniać się od innych przedmiotów i ukazywać osiągnięty rezultat. Nie może być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy, gdyż wówczas zatraciłoby swój indywidualny charakter. Dzieło powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności. Nie można więc zawrzeć umowy o dzieło z osobą, która ma. np. malować płot, ponieważ rezultat nie będzie się odróżniał od innych rezultatów pracy. Przedmiotem umowy o dzieło w ROD może być natomiast, np. namalowanie muralu na domu działkowca lub napisanie historii ogrodu, ponieważ będzie to miało swój indywidualny charakter. Przedmiotem umowy o dzieło muszą być czynności dające konkretny, namacalny rezultat jak np. wykonanie stołu czy krzeseł, sporządzenie bilansu, wykonanie zdjęć, stworzenie programu komputerowego, zaprojektowanie witryny internetowej lub organizacja koncertu, konferencji, stworzenie prezentacji

Sąd Apelacyjny w Poznaniu uznał, że wykonywanie powtarzalnych, odtwórczych czynności bądź wykonywanie tych czynności w sposób ciągły lub zespołowy jest właściwe dla umów zlecenia, a nie dla umowy o dzieło (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 19 marca 2008 r., sygn. akt I ACa 83/08). Dlatego z osobą, która np. kosi trawę w ROD należy zawrzeć umowę zlecenia, a nie umowę o dzieło, ponieważ koszenie trawy jest czynnością powtarzalną, którą należy wykonywać co pewien czas.

Umowa zlecenia

Zlecenie należy do najczęściej stosowanych umów o świadczenie usług. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności dla dającego zlecenie. Jest to umowa polegająca na dołożeniu wszelkich starań przez zleceniobiorcę w celu osiągnięcia założonego celu. Rezultat nie jest tutaj elementem koniecznym, lecz właśnie te działania w celu jego osiągnięcia. Na przykład.: ochrona obiektu, prowadzenie księgowości, koszenie trawników, malowanie płotu.

Przedmiotem zlecenia jest dokonanie określonej czynności prawnej lub faktycznej. Czynność taka może zostać wskazana w sposób indywidualny, przez określenie jej rodzaju, przedmiotu, albo też tylko przez wskazanie rodzaju takiej czynności.

Na przykład przedmiotem umowy zlecenia może być prowadzenie księgowości, a przedmiotem umowy o dzieło sporządzenie bilansu na koniec roku 2016 roku.

Co nie może być przedmiotem umowy o dzieło:

• pakowanie elementów stalowych. Tak sformułowany przedmiot umowy sugeruje bowiem staranne wykonanie czynności pakowania, nie zaś osiągnięcie określonego, konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu – wyrok WSA w Warszawie z 8 kwietnia 2014 r. (sygn. akt VI SA/Wa 3553/13, orzeczenia.nsa.gov.pl),
• aktualizacja i dostosowanie materiałów szkoleniowych oraz przeprowadzeniu na ich podstawie zajęć, np. szkoleń dla nowych działkowców (wyrok SA w Lublinie z 18 września 2014 r., sygn. akt III AUa 543/14, orzeczenia.ms.gov.pl ),
• przeprowadzenie szkolenia (wyrok NSA z 19 lutego 2014 r. (sygn. akt II GSK 1888/12, orzeczenia.nsa.gov.pl),
• trudno jest uznać za umowę o dzieło umowę, której istota sprowadza się do koszenia trawników. Koszenie trawnika jest czynnością cykliczną. (…). Trudno mówić, iż po skoszeniu trawnika powstaje coś trwałego, dającego się wyodrębnić – wyrok SA w Białymstoku z 28 stycznia 2014 r. (sygn. akt III AUa 898/13,orzeczenia.ms.gov.pl),
• obowiązki polegające na dozorowaniu obiektów nie mogą mieć charakteru dzieła, ponieważ polegają na wykonywaniu pewnych powtarzających się czynności, bez możliwości osiągnięcia rezultatu (wyrok SN z 9 lipca 2008 r. (sygn. akt I PK 315/07, LEX nr 470956),
• prowadzenie spraw biurowych,
• pisanie protokołów.
• prowadzenie księgowości w ROD.

Ponadto, przeciwko uznaniu umów na prace wykonywane na terenie ROD za umowy o dzieło przemawia fakt, że nie istnieje możliwość poddania kontroli efektów wykonanej pracy pod kątem osiągnięcia konkretnego, zindywidualizowanego rezultatu. Stan w postaci naprawy ogrodzenia, skoszenia trawy, pomalowania ścian w domu działkowca nie jest możliwy do weryfikacji w oparciu o jednostki metryczne, czy też przez porównanie z istniejącym wzorem, z wykorzystaniem planów, rysunków lub przez opis. W odniesieniu do tych czynności istotne jest bowiem ich wykonywanie z zachowaniem należytej staranności.

Wioletta Zaleska